نوروز ما روزی بود کزغم آثاری نباشد

نوروز ما روزی بود که مردم جهان خود سخنگو شوند و تفاله های تاریخ نظیر شاه و ملا، نظیر مبارک و بن علی و سید علی، نظیر اوباما و نتانیاهو، نظیر ملک عبدﷲ و سایر ملک ها را بدریای سرخ بریزند. آن روز دیر نیست و مردم جهان با امید زندگی بهتر هر سال سال جدید خود را جشن می گیرند و ما ایرانیها نیز عرصه های نوینی برای نیل به پیروزی خلق کرده و می کنیم. مردم ایران به کوری چشم روحانیت حاکم که از همان آغاز مخالف جشن نوروز بود و می خواست آنرا با اعیاد مذهبی جایگزین کند، این جشن را با شکوه بیشتر برگذار کردند و روحانیت سیاه را وادار کردند به سنتهای ملی ایرانیان اهمیت بنهد. شکست روحانیت در این عرصه امروز برخودشان نیز روشن است. نور بر تاریکی قرون وسطائی و جهالت و بربریت پیروز شد. نوروز پرچم مبارزه مردم ما با روحانیت سیاه و منفور است. ارتجاع حاکم در ایران نیز از این پرچم ملی می هراسد. پس نور بیفشانیم و می در ساغر اندازیم.کمیته حمایت از مبارزه اعتراضی مردم ایران در مونیخ، سال نو را به همه هموطنان عزیز تبریک می گوید و تاریخچه ای از سابقه آن را با استفاده از دانشنامه آزاد منتشر می کند.در دانشنامه آزاد جهان در باره جشن نوروز چنین نوشته شده است:نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است.بنا به پیشنهاد جمهوری آذربایجان [۱]، مجمع عمومی سازمان ملل در نشست ۴ اسفند ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰) ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز، با ریشهٔ ایرانی به‌رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است.[۲]پیش از آن در تاریخ ۸ مهر ۱۳۸۸ خورشیدی، نوروز توسط سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، به عنوان میراث غیر ملموس جهانی، به ثبت جهانی رسیده‌بود.[۳] در ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دورهٔ جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانهٔ نوروز» شناخته شد.زمان نوروزجشن نوروز از لحظه اعتدال بهاری آغاز می‌شود. در دانش ستاره‌شناسی، اعتدال بهاری یا اعتدال ربیعی در نیم‌کره شمالی زمین به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از صفحه استوای زمین می گذرد و به سوی شمال آسمان می‌رود. این لحظه، لحظه اول برج حمل نامیده می‌شود،[۴] و در تقویم هجری خورشیدی با نخستین روز (هرمز روز یا اورمزد روز) از ماه فروردین برابر است. نوروز در تقویم میلادی با ۲۱ یا ۲۲ مارس مطابقت دارد.[۵]در کشورهایی مانند ایران و افغانستان که تقویم هجری شمسی به کار برده می‌شود، نوروز، روز آغاز سال نو است. اما در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود و روز آغاز سال محسوب نمی‌شود.[۶]واژهٔ نوروزواژه نوروز یک اسم مرکب است که از ترکیب دو واژهٔ فارسی «نو» و «روز» به وجود آمده است. این نام در دو معنی به‌کار می‌رود:[۷]نوروز عام: روز آغاز اعتدال بهاری و آغاز سال نونوروز خاص: روز ششم فروردین با نام «روز خرداد»ایرانیان باستان از نوروز به عنوان ناوا سرِدا یعنی سال نو یاد می‌کردند. مردمان ایرانی آسیای میانه نیز در زمان سغدیان و خوارزمشاهیان، نوروز را نوسارد و نوسارجی به معنای سال نو می‌نامیدند.[۸]واژه نوروز در الفبای لاتیندر متن‌های گوناگون لاتین، بخش نخست واژه نوروز با املای No،Now،Nov و Naw و بخش دوم آن با املای Ruz، Rooz و Rouz نوشته شده است. در برخی از مواقع این دو بخش پشت سر هم و در برخی با فاصله نوشته می‌شوند. اما به باور دکتر احسان یارشاطر بنیان‌گذار دانشنامه ایرانیکا، نگارش این واژه در الفبای لاتین با توجه به قواعد آواشناسی، به شکل Nowruz توصیه می‌شود. این شکل از املای واژه نوروز، هم‌اکنون در نوشته‌های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی به کار می‌رود.[۹]پیشینهمنشا و زمان پیدایش نوروز، به درستی معلوم نیست.[۸] در برخی از متن‌های کهن ایران ازجمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن ها، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است.[۱۰] پدید آوری نوروز در شاهنامه، بدین گونه روایت شده است که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان، دستور داد تا در آنجا برای او تختی بگذارند و خودش با تاجی زرین بر روی تخت نشست. با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو نامیدند.[۸]برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهد. بر طبق این روایت‌ها، رواج نوروز در ایران به ۵۳۸ سال قبل از میلاد یعنی زمان حمله کورش بزرگ به بابل بازمی‌گردد.[۸] همچنین در برخی از روایت‌ها، از زرتشت به‌عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده است.[۸] اما در اوستا (دست کم در گاتها) نامی از نوروز برده نشده است.[۱۱]نوروز در زمان سلسله هخامنشیاننگاره مراسم پیشکش هدایا به پادشاه ایران در تخت جمشید. برخی از پژوهشگران، این مراسم را به نوروز مربوط می‌دانند.کوروش دوم بنیان‌گذار هخامنشیان، نوروز را در سال ۵۳۸ قبل از میلاد، جشن ملی اعلام کرد. وی در این روز برنامه‌هایی برای ترفیع سربازان، پاکسازی مکان‌های همگانی و خانه‌های شخصی و بخشش محکومان اجرا می‌نمود.[۱۰] این آیین‌ها در زمان دیگر پادشاهان هخامنشی نیز برگزار می‌شده است. در زمان داریوش یکم، مراسم نوروز در تخت جمشید برگزار می‌شد. البته در سنگ‌نوشته‌های به‌جا مانده از دوران هخامنشیان، به‌طور مستقیم اشاره‌ای به برگزاری نوروز نشده است.[۸] اما بررسی‌ها بر روی این سنگ‌نوشته‌ها نشان می‌دهد که مردم در دوران هخامنشیان با جشن‌های نوروز آشنا بوده‌اند،[۱۱] و هخامنشیان نوروز را با شکوه و بزرگی جشن می‌گرفته‌اند.[۸][۱۲] شواهد نشان می‌دهد داریوش اول هخامنشی، به مناسبت نوروز در سال ۴۱۶ قبل از میلاد سکه‌ای از جنس طلا ضرب نمود که در یک سوی آن سربازی در حال تیراندازی نشان داده شده است.[۱۰]در دوران هخامنشی، جشن نوروز در بازه‌ای زمانی میان ۲۱ اسفند تا ۱۹ اردیبهشت برگزار می‌شده است.[۱۲]نوروز در زمان اشکانیان و ساسانیاندر زمان اشکانیان و ساسانیان نیز نوروز گرامی داشته می‌شد. در این دوران، جشن‌های متعددی در طول یک سال برگزار می‌شد که مهمترین آنها نوروز و مهرگان بوده است. برگزاری جشن نوروز در دوران ساسانیان چند روز (دست کم شش روز) طول می‌کشید و به دو دوره نوروز کوچک و نوروز بزرگ تقسیم می‌شد. نوروز کوچک یا نوروز عامه پنج روز بود و از یکم تا پنجم فروردین گرامی داشته می‌شد و روز ششم فروردین (خردادروز)، جشن نوروز بزرگ یا نوروز خاصه برپا می‌شد.[۱۱] در هر یک از روزهای نوروز عامه، طبقه‌ای از طبقات مردم (دهقانان، روحانیان، سپاهیان، پیشه‌وران و اشراف) به دیدار شاه می‌آمدند و شاه به سخنان آنها گوش می‌داد و برای حل مشکلات آنها دستور صادر می‌کرد. در روز ششم، شاه حق طبقات گوناگون مردم را ادا کرده بود و در این روز، تنها نزدیکان شاه به حضور وی می‌آمدند.[۱۳]شواهدی وجود دارد که در دوران ساسانی سال‌های کبیسه رعایت نمی‌شده‌است. بنابراین نوروز هر چهار سال، یک روز از موعد اصلی خود (آغاز برج حمل) عقب می‌ماند و درنتیجه زمان نوروز در این دوران همواره ثابت نبوده و در فصل‌های گوناگون سال جاری بوده است.[۱۴]اردشیر بابکان، بنیان گذار سلسله ساسانیان، در سال ۲۳۰ میلادی از دولت روم که از وی شکست خورده بود، خواست که نوروز را در این کشور به رسمیت بشناسند. این درخواست مورد پذیرش سنای روم قرار گرفت و نوروز در قلمرو روم به Lupercal معروف شد.[۱۰]در دوران ساسانیان، ۲۵ روز پیش از آغاز بهار، در دوازده ستون که از خشت خام برپا می‌کردند، انواع حبوبات و غلات (برنج، گندم، جو، نخود، ارزن، و لوبیا) را می‌کاشتند و تا روز شانزدهم فروردین آنها را جمع نمی‌کردند. هر کدام از این گیاهان که بارورتر شود، در آن سال محصول بهتری خواهد داد. در این دوران همچنین متداول بود که در بامداد نوروز، مردم به یکدیگر آب بپاشند.[۱۳] از زمان هرمز اول مرسوم شد که مردم در شب نوروز آتش روشن نمایند.[۱۳] همچنین از زمان هرمز دوم، رسم دادن سکه در نوروز به‌عنوان عیدی متداول شد.[۱۰]نوروز پس از اسلامنقشی از جشن چهارشنبه سوری در عمارت چهل ستوناز برگزاری آیین‌های نوروز در زمان امویان نشانه‌ای در دست نیست و در زمان عباسیان نیز به نظر می‌رسد که خلفا گاهی برای پذیرش هدایای مردمی، از نوروز استقبال می‌کرده‌اند. با روی کار آمدن سلسله‌های سامانیان و آل بویه، جشن نوروز با گستردگی بیشتری برگزار شد.[۱۱]در دوران سلجوقیان، به دستور جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی تعدادی از ستاره شناسان ایرانی از جمله خیام برای بهترسازی گاهشمار ایرانی گرد هم آمدند. این گروه، نوروز را در یکم بهار قرار دادند و جایگاه آن را ثابت نمودند.[۱۱] بر اساس این گاهشمار که به تقویم جلالی معروف شد، برای ثابت ماندن نوروز در آغاز بهار، مقرر شد که هر چهار سال یک‌بار، تعداد روزهای سال را (به‌جای ۳۶۵ روز)، برابر با ۳۶۶ روز در نظر بگیرند. طبق این قاعده، می‌بایست پس از انجام این کار در ۷ دوره، در دوره هشتم، به جای سال چهارم، بر سال پنجم یک روز بیفزایند. این گاهشمار از سال ۳۹۲ هجری آغاز شد.[۱۴]نوروز در دوران صفویان نیز برگزار می‌شد. در سال ۱۵۹۷ میلادی، شاه عباس صفوی مراسم نوروز را در عمارت نقش جهان اصفهان برگزار نمود و این شهر را پایتخت همیشگی ایران اعلام نمود.[۱۰]نوروز از دیدگاه اسلام و تشیعنوشتار اصلی: نوروز در تشیعدر اسلام و به ویژهٔ آیین تشیع به نوروز به عنوان روزی خجسته نگاه شده است و بر گرامی داشتن آن تأکید شده است. از دیدگاه شیعه، نوروز روز ظهور امام زمان است. در حدیثی از امام صادق آمده است:«روز نوروز همان روزی است که خداوند در آن از بندگانش پیمان گرفت که او را پرستش کنند و هیچ چیزى را شریک او ندانند و این که به پیامبران و اولیایش ایمان بیاورند و آن نخستین روزی است که خورشید در آن طلوع کرده، و بادهاى باردار کننده در آن وزیده است و گلها و شکوفه‌هاى زمین آفریده شده است. و آن روزیست که کشتى نوح(ع) به کوه جودى قرار گرفت. و آن روزى است که در آن قومى که از ترس مرگ از خانه‌هاى خود بیرون آمدند و آنها هزارها نفر بودند پس خداوند آنها را بمیراند و سپس آنها را در این روز زنده کرد. و آن روزیست که جبرئیل بر پیامبر (ص) فرود آمد. و آن همان روزیست که ابراهیم(ع) بتهاى قوم خود را شکست. و آن همان روزیست که پیغمبر خدا، امیرالمومنین على(ع) را بر دوش خود سوار کرد تا بتهاى قریش را از بالاى خانه خدا به پائین انداخت و آنها را خرد کرد...»[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]نوروز در دوران معاصرهمچنین ببینید: جشن جهانی نوروزنوروز به عنوان یک میراث فرهنگی در دوران معاصر همواره مورد توجه مردم قرار داشته و هر ساله برگزار می‌شود. البته برگزاری جشن نوروز به صورت آشکار در برخی از کشورها توسط برخی حکومت‌ها برای مدت زمانی ممنوع بوده است. حکومت شوروی برگزاری جشن نوروز را در برخی از کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان ممنوع کرده بود و این ممنوعیت تا زمان میخائیل گورباچف ادامه داشت. با این وجود، مردم این مناطق نوروز را به‌گونهٔ پنهانی و یا در روستاها جشن می‌گرفته‌اند.[۱۹][۲۰] همچنین برخی از مردم این مناطق برای جلب موافقت مقامات محلی نام دیگری بر روی نوروز می‌گذاشتند؛ به‌طور مثال در تاجیکستان، مردم با اتلاق جشن لاله یا جشن ۸ مارس سعی می‌کردند که آیین‌های نوروز را بی مخالفت مقامات دولتی به جای آورند.[۸] همچنین در افغانستان، در دوران حکومت طالبان، برگزاری جشن نوروز ممنوع بود و این حکومت تنها تقویم هجری قمری را به رسمیت می‌شناخت.[۴]نوروز در اشعار فارسینوشتار اصلی: بهاریهگویندگان ایرانی از دیرباز تاکنون در وصف نوروز و جشن فروردین که همراه مواهب گرانبهای طبیعت و هنگام تجدید عهد نشاط و شادمانی است، داد سخن داده‌اند و ما در ذیل به برخی از لطایف اشعار پارسی در این موضوع اشارت می‌کنیم:نوروز فراز آمد و عیدش به اثر برنزد یکدگر و هر دو زده یک بدگر برنوروز جهان پرور مانده ز دهاقیندهقان جهان دیده‌اش پرورده ببر برآن زیور شاهانه که خورشید برو بستآورد همی خواهد بستن به شجر برو هم او در قصیده دیگر چنین گوید:نوروز بزرگ آمد آرایش علممیراث به نزدیک ملوک عجم از جم...فرخی ترجیع‌بند مشهوری در وصف نوروز دارد که بند اول آن چنین است:ز باغ ای باغبان ما را همی بوی بهار آیدکلید باغ ما را ده که فردامان به کار آیدکلید باغ را فردا هزاران خواستار آیدتو لختی صبر کن چندان که قمری بر چنار آیدچو اندر باغ تو بلبل به دیدار بهار آیدترا مهمان ناخوانده به روزی صد هزار آیدکنون گر گلبنی را پنج شش گل در شمار آیدچنان‌دانی که هرکس را همی زو بوی یار آیدبهار امسال پندار همی خوشتر ز پار آیدوزین خوشتر شود فردا که خسرو از شکار ایدبدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزیملک را در جهان هر روز جشنی داد و نوروزیمنوچهری مسمطی در نوروز ساخته که بند اول آن این است:آمد نوروز هم از بامدادآمدنش فرخ و فرخنده بادباز جهان خرم و خوب ایستادمرز زمستان و بهاران بزادز ابر سیه روی سمن بوی دادگیتی گردید چو دارالقرارهم او در مسمط دیگر گفته:نوروز بزرگم بزن ای مطرب نوروززیرا که بود نوبت نوروز به نوروزبرزن غزلی نغز و دل‌انگیز و دلفروزور نیست ترا بشنو از مرغ نوآموزکاین فاخته زان کوز و دگر فاخته زانکوزبر قافیه خوب همی خواند اشعاربوالفرج رونی گوید:جشن فرخنده فروردین استروز بازار گل و نسرین استآب چون آتش عود افروزستباد چون خاک عبیر آگین استباغ پیراسته گلزار بهشتگلبن آراسته حورالعین استمسعود سعد سلمان از عید مزبور چنین یاد کند:رسید عید و من از روی حور دلبر دورچگونه باشم بی روی آن بهشتی حوررسید عید همایون شها به خدمت تونهاده پیش تو هدیه نشاط لهو و سروربرسم عید شها باده مروق نوشبه لحن بربط و چنگ و چغانه و طنبورجمال‌الدین عبدالرزاق گفته:اینک اینک نوبهار آورد بیرون لشکریهریکی چون نوعروسی در دگرگون زیوریگر تماشا می‌کنی برخیز کاندر باغ هستبا چون مشاطه‌ای و باغ چون لعبت گریعرض لشکر می‌دهد نوروز و ابرش عارض استوز گل و نرگس مراد را چون ستاره لشکریحافظ در غزلی گفته:ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزیاز این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزیچو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کنکه قارون را غلطها داد سودای زراندوزیز جام گل دگر بلبل چنان مست می لعلستکه زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزیبه صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانیبه گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزیهاتف در قصیده‌ای گوید:نسیم صبح عنبر بیز شد بر توده غبرازمین سبز نسرین خیز شد چون گنبد خضراز فیض ابر آزادی زمین مرده شده زندهز لطف باد نوروزی جهان پیر شد برنابگرد سرو گرم پرفشانی قمری نالانبه پای گل به کار جان سپاری بلبل شیدا...همایون روز نوروز است امروز و بیفروزیبر اورنگ خلافت کرده شاه لافتی ماویقاآنی در قصیده‌ای به وصف نخستین روز بهار گوید:رساند باد صبا مژده بهار امروزز توبه توبه نمودم هزار بار امروزهوا بساط زمرد فکند در صحرابیا که وقت نشاطست و روز کار امروزسحاب بر سر اطفال بوستان باردبه جای قطره همی در شاهوار امروزرسد به گوش دل این مژده‌ام ز هاتف غیبکه گشت شیر خداوند شهریار امروز[۲۱]جغرافیای نوروزنوشتار اصلی: جغرافیای جشن نوروزمنطقه‌ای که در آن جشن نوروز برگزار می‌شد، امروزه شامل چند کشور می‌شود و همچنان در این کشورها جشن گرفته می‌شود. برخی آیین‌های نوروز در این کشورها با هم متفاوت‌اند. مثلاً در افغانستان سفره هفت‌میوه می‌چینند؛ اما در ایران سفره هفت سین می‌اندازند.جغرافیای نوروز با نام نوروز یا مشابه آن، سراسر خاورمیانه، بالکان، قزاقستان، تاتارستان، در آسیای میانه چین شرقی (ترکستان چین)، سودان، زنگبار، در آسیای کوچک سراسر قفقاز تا آستراخان و نیز آمریکای شمالی، هندوستان، پاکستان، بنگلادش، بوتان، نپال و تبت را شامل می‌شود.[۲۲]همچنین کشورهایی مانند مصر و چین جزو سرزمین‌هایی نیستند که در آنها نوروز جشن گرفته می‌شد، اما امروزه جشن‌هایی مشابه جشن نوروز در این کشورها برگزار می‌شود.در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۰۹[۲۳] (۱۰ فروردین ۱۳۸۸)، پارلمان فدرال کانادا، اولین روز بهار هر سال را به عنوان نوروز (Nowruz Day)، عید ملی ایرانیان و بسیاری اقوام دیگر نامگذاری کرد.[۲۴][۲۳]در تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰۱۰ سازمان ملل متحد با تصویب یک قطعنامه در مقر سازمان در نیویورک، عید نوروز را به عنوان روز بین‌المللی نوروز و فرهنگ صلح در جهان به رسمیت شناخت.[۲۵][نمایش]ن • ب • وجغرافیای جشن نوروزکشورهایی که نوروزرا جشن می‌گیرندایران • افغانستان • تاجیکستان • ترکمنستان • عراق • ترکیه • سوریه • لبنان • جمهوری آذربایجان • ازبکستان • قرقیزستان • قزاقستان • پاکستانکشورهایی که جشنیمشابه نوروز دارندارمنستان • مصر • چین • زنگبارمرتبطجشن جهانی نوروزآیین‌هاخانه‌تکانینوشتار اصلی: خانه‌تکانیخانه‌تکانی یکی از آیین‌های نوروزی است که مردم بیشتر مناطقی که نوروز را جشن می‌گیرند به آن پایبندند. در این آیین، تمام خانه و وسایل آن در آستانه نوروز گردگیری، شستشو و تمیز می‌شوند.[۲۶] این آیین در کشورهای مختلف از جمله ایران، تاجیکستان و افغانستان برگزار می‌شود.[۲۷]آتش‌افروزیبرگزاری مراسم آتش‌افروزی در میان کردها در شهر استانبول، ترکیهرسم افروختن آتش، از زمان‌های کهن در مناطق نوروز متداول شده است. در ایران، جمهوری آذربایجان و بخش‌هایی از افغانستان، این رسم به‌صورت روشن کردن آتش در شب آخرین چهارشنبه سال متداول است. این مراسم چهارشنبه‌سوری نام دارد.[۲۷] پریدن از روی آتش در ایام نوروز در ترکمنستان نیز رایج است.[۲۸]همچنین رسم افروختن آتش در بامداد نوروز بر پشت بام‌ها در میان برخی از زرتشتیان (از جمله در برخی از روستاهای یزد در ایران) مرسوم است.[۲۹]سفره‌های نوروزیسفره هفت سین از سفره‌های نوروزی است که در ایران، جمهوری آذربایجان و برخی از نقاط افغانستان رایج است.سفره‌های نوروزی یکی از آیین‌های مشترک در مراسم نوروز در بین مردمی است که نوروز را جشن می‌گیرند. در بسیاری از نقاط ایران، جمهوری آذربایجان[۳۰] و برخی از نقاط افغانستان، سفره هفت سین پهن می‌شود. در این سفره هفت چیز قرار می‌گیرد که با حرف سین آغاز شده باشد؛ مثل سرکه، سنجد، سمنو، سیب و...[۳۱][۳۲] پهن کردسفره هفت سین در ایران آداب و رسوم خاصی دارد. روی سفره آینه می گذارن که نشانه روشنایی، شمع که نشانه نورو درخشش، یک کاسه آب که نشانه پاکی می‌باشد.برای زیبایی سفره از سنبل استفاده می‌کنندو این جزء سین‌های هفت سین به حساب نمی‌آید. برای تزئین سفره از تخم مرغ رنگ شده استفاده می‌شود. بعد از ورودماهی قرمز از چین به ایران از این ماهی‌های کوچک جهت زیبایی سفره هفت سین استفاده می‌شود همچنین بعد از ورود اسلام به ایران کتاب قرآن نیز بر روی سفره قرارداده می‌شود. تمامی هفت سینی که چیده می‌شود یک معنی خاص را نیز به همراه دارند. مثلا سیب نماد زیبایی وتن درستی است؛ سنجد به روایتی نماد عشق و محبت است؛ سبزه سرسبزی زندگی؛ سمنو برکت؛ سکه رزق و روزی؛ و سیر سمبل شفاو سلامتی است. در کابل و شهرهای شمالی افغانستان، سفره هفت میوه متداول است. در این سفره، هفت میوه قرار می‌گیرد، از جمله؛ کشمش سبز و سرخ، چارمغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد.[۳۱] چیدن سفره‌ای مشابه با استفاده از میوه خشک شده، در بین شیعیان پاکستان هم مرسوم است.[۳۳]علاوه بر این، سفره هفت شین در میان زرتشتیان، و سفره هفت میم در برخی نقاط واقع در استان فارس در ایران متداول است.[۳۲] در جمهوری آذربایجان نیز بدون توجه به عدد هفت، بر روی سفره‌های نوروزی خود، آجیل قرار می‌دهند.[۳۳]غذاهای نوروزییکی از متداول‌ترین غذاهایی که به مناسبت نوروز پخته می‌شود، سمنو (سمنک، سومنک، سوملک، سمنی، سمنه) است. این غذا با استفاده از جوانه گندم تهیه می‌شود. در بیشتر کشورهایی که نوروز را جشن می‌گیرند، این غذا طبخ می‌شود. در برخی از کشورها، پختن این غذا با آیین‌های خاصی همراه است. زنان و دختران در مناطق مختلف ایران، افغانستان، تاجیکستان[۵]، ترکمنستان[۳۴] و ازبکستان[۳۵] سمنو را به‌صورت دسته‌جمعی و گاه در طول شب می‌پزند و درهنگام پختن آن سرودهای مخصوصی می‌خوانند. به‌طور مثال در افغانستان در یکی از مشهورترین ترانه‌ها، این بیت مکررا خوانده می‌شود http://www.youtube.com/watch?v=vU9dlbCEtX4پختن غذاهای دیگر نیز در نوروز مرسوم است. به‌طور مثال در بخش‌هایی از ایران؛ سبزی پلو با ماهی در شب عید[۳۶]، در افغانستان سبزی چلو با ماهی, در ترکمنستان؛ نوروزبامه[۳۷]، در قزاقستان؛ اویقی آشار[۳۸]، در بخارا؛ انواع سمبوسه[۳۹] پخته می‌شود. به‌طور کلی پختن غذاهای نوروزی در هر منطقه‌ای که نوروز جشن گرفته می‌شود مرسوم است و هر منطقه‌ای غذاها و شیرینی‌های مخصوص به خود را دارد.دید و بازدیددید و بازدید عید یا عید دیدنی یکی از سنت‌های نوروزی است که در بیشتر کشورهایی که آن را جشن می‌گیرند، متداول است. در برخی از مناطق، یاد کردن از گذشتگان و حاضر شدن بر مزار آنان در نوروز نیز رایج است.مسابقات ورزشیبرگزاری مسابقات ورزشی عمومی در معابر شهری و روستایی، یکی دیگر از آیین‌هایی است که در برخی از کشورها به مناسبت نوروز برگزار می‌شود. در ترکمنستان، مردان و زنان ترکمن، بازی‌ها و سرگرمی‌های ویژه‌ای از جمله سوارکاری، کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی و شطرنج برگزار می‌کنند. برپایی جنگ خروس و شاخ‌زنی قوچ‌ها از دیگر مراسمی است که در ترکمنستان برگزار می‌شود.[۲۸]در استان‌های شمالی افغانستان نیز مسابقات بزکشی به مناسبت‌های مختلف از جمله نوروز برگزار می‌شود.[۴۰]طبیعت‌گردیمردم ایران روز سیزدهم فروردین، به مکان‌های طبیعی مانند پارک‌ها، باغ‌ها، جنگل‌ها و ماطق خارج از شهر می‌روند. این مراسم سیزده‌به‌در نام دارد. از کارهای رایج در این جشن، گره زدن سبزه و گفتن دروغ سیزده است.[۴۱] مراسم سیزده‌به‌در در مناطق غربی افغانستان ازجمله شهر هرات نیز برگزار می‌شود. با وجودی که روز سیزدهم فروردین در کشور افغانستان جزو تعطیلات رسمی نیست، اما مردم این مناطق برای گردش در طبیعت، عملاً کسب و کار خود را تعطیل می‌کنند. مردم این منطقه همچنین اولین چهارشنبه سال را نیز با گردش در طبیعت سپری می‌کنند.[۴۲]علاوه بر این، ساکنان کابل در افغانستان، در طول دو هفته اول سال برای گردش به همراه خانواده به مناطقی که در آنها گل ارغوان می‌روید، می‌روند.[۴۰]یکی دیگر از آیین‌های نوروز که در آسیای میانه و کشور تاجیکستان مرسوم است، مراسم گل‌گردانی و بلبل‌خوانی است. گل گردان‌ها از دره و تپه و دامنهٔ کوه‌ها، گل چیده و اهل دهستان خود را از پایان یافتن زمستان و فرا رسیدن عروس سال و آغاز کشت و کار بهاری و آمدن نوروز مژده می‌دهند.نوروزخوانینوشتار اصلی: نوروز خوانینوروز خوانی یا بهار خوانی یا نوروزی، گونه‌ای از آواز خوانی است که در گذشته در ایران رواج داشته‌است. در حال حاضر خاستگاه این گونه آواز خوانی بیشتر در استان‌های مازندران و گیلان است.[۴۳] در نوروز خوانی افرادی که به آن‌ها نوروز خوان گفته می‌شود پیش از آغاز فصل بهار به صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌روند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خوانند. این اشعار اکثرأ به زبان‌های طبری و گیلکی می‌باشد. این اشعار بیشتر بصورت ترجیع بند بوده و توسط یک یا چند شخص همزمان خوانده می‌شود.[۴۴][۴۵]منتقدان نوروزنویسندگان و نظریه پردازانی نیز بوده‌اند که نوروز را آیینی ناپسند و مذموم می‌دانستند. برخی روحانیون پس از انقلاب سال ۵۷ سعی در زدودن نوروز از تقویم ایران کردند.[۴۶] مرتضی مطهری بزرگداشت چهارشنبه سوری را از آن «احمق‌ها» می‌دانست، و آیین نوروز را «ضد اسلام».[۴۷] آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی نیز گفت: «امیدوارم عیدغدیر جای نوروز را بگیرد».[۴۸][۴۹][۵۰][پیوند مرده][۵۱] پیشتر از این نیز امام محمد غزالی در کیمیای سعادت نوشته بود: «... اظهار شعار گبران حرام است بلکه نوروز و سده باید مندرس شود و کسی نام آن نبرد...».[۵۲]در دوران معاصر نیز برخی مسئولین جمهوری اسلامی ایران را متهم به تلاش در مذهبی کردن نوروز کرده‌اند. آنها بطور نمونه به چنین گفتارهایی که سعی در تزویج مهدویت با نوروز را دارد اشاره دارند:«نوروز روز آماده شدن برای تحقق حاکمیت الهی بر جهان است. همه ما باید نوروز را با همه خوبی‌هایش و پیام‌هایش که خلاصه در یک پیام است و آن پیام انتظار و استقبال از بهار بشریت و خرمی دوران یعنی حاکمیت آخرین ولی خدا، منجی موعود است را گرامی بداریم.[۵۳]»جشن جهانی نوروزدر ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دورهٔ جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانهٔ نوروز» شناخته شد. در این جشن، سران کشورهایی که نوروز را جشن می‌گیرند گردهم می‌آیند و این آیین باستانی را گرامی می‌دارند. هر ساله یکی از این کشورها، میزبان جشن جهانی نوروز است.[۵۴]پانویس↑ متن انگلیسی گزارش مطبوعاتی مجمع عمومی سازمان ملل.↑ رادیو فردا، بازدید: فوریه ۲۰۱۰.↑ نوروز ایرانی، جهانی شد، بی‌بی‌سی فارسی↑ ۴٫۰ ۴٫۱ بشیر، ۱۳۸۷↑ ۵٫۰ ۵٫۱ فرهانیه، ۱۳۸۷↑ گلی، ۲۰۰۸↑ دهخدا، لغتنامه↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ ۸٫۶ ۸٫۷ آدینه، ۱۳۸۷↑ گرامی، هفته نامهٔ آساره↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ ۱۰٫۵ کیهانی‌زاده، نوروز پیدایش آن و...↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ نامعلوم، پایگاه اینترنتی بلاغ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ رزمجو↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ معین، جشن نوروز (۲)↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ معین، جشن نوروز (۱)↑ ۲↑ ۱↑ ۳↑ ۴↑ قاسم، ۱۳۸۵↑ مرادف، ۱۳۸۶↑ تدبیر. ویژه نامه نوروز↑ کتاب نوروز در ژرفای تاریخ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ Canada parliament recognizes 'Nowruz Day' (انگلیسی). PRESSTV (در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۰۹). بازدید در تاریخ فروردین ۱۳۸۸.↑ اولین روز بهار در کانادا رسماً «نوروز» Nowruz Day نامگذاری شد (فارسی). وب‌گاه خبری تحلیلی تابناک (در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۸۸). بازدید در تاریخ فروردین ۱۳۸۸.↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی :: "عید نوروز" بین‌المللی شد↑ ایرنا، ۲۶ اسفند ۱۳۸۶↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ جهان‌نیوز، ۱۰ فروردین ۱۳۸۷↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ نامعلوم، مرکز مطالعات روسیه آسیای مرکزی و قفقاز، «نوروز یا نوروز بایرام، جشن ملی-اجتماعی ترکمنستان»↑ عطار، ۱۳۸۴↑ Trend News: Azerbaijan Marks Novruz Bayram↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ظهوری، ۲۰۰۸↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ نامعلوم، «سفره‌های نوروزی»↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ عطار، نگرشی به سنن نوروزی در چهار گوشه جهان↑ چاری محمد مرادف ۱۳۸۶↑ اکرم‌اف، ۱۳۸۶↑ http://www.hamshahri.org/news-102159.aspx↑ چاری محمد مرادف↑ پودفروش، ۱۳۸۷↑ قاسم‌آوا، ۱۳۸۶↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، مدخل Nowruz↑ نوری، ۱۳۸۶↑ سروش، ۱۳۸۷↑ نوروز و خنیاگران فراموش شده (فارسی).↑ چند نوشتار درباره موسیقی و نوروز (فارسی).↑ نوروز و سنت‌های تاریخی آن در آثار معتبر (فارسی).↑ نیویورک تایمز: Ayatollahs Aside, Iranians Jump for Joy at Spring منتشره ۲۰ مارس ۲۰۰۶↑ Tehran blues: how Iranian youth rebelled against Iran's founding fathers. Kaveh Basmenji. 2005. ISBN 0-86356-582-4 pp.73↑ رادیو زمانه خبر اول ایران آیت‌الله خزعلی: عید غدیر باید جایگزین نوروز شود↑ خزعلی: نوروز عید درختان است↑ [۱]↑ Rooz Online↑ کیمیای سعادت، ص۴۰۷↑ نوروز، احمدی‌نژاد و مارلون براندو↑ ایرنامنابعصفورا الیاسی (در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۷). ویژه نامه نوروز. شرکت پردازش موازی سامان. بازدید در تاریخ 1 اردیبهشت ۱۳۸۸.آدینه، اسفندیار (در تاریخ ۳ فروردین ۱۳۸۷). نوروز در نشیب و فراز تاریخ. مقاله. بی‌بی‌سی فارسی. بازدید در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.اکرم‌اف، الهام (در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۶). نوروز در ازبکستان (فارسی). مصاحبه. موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز. بازدید در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۸۷.بشیر، مهدی (در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۸۷). نوروز باستانی در کشور عزیز ما افغانستان (فارسی). وب‌گاه ۲۴ ساعت. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.پودفروش، هستی (در تاریخ ۲ فروردین ۱۳۸۷). نوروز، کهن‌ترین میراث معنوی بشر (فارسی). مقاله. وبگاه نصور به نقل از «نشریه‌نامه». بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.دهخدا، علی‌اکبر. نوروز (فارسی). مدخل. لغتنامه دهخدا. بازدید در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۸۷.رزمجو، شاهرخ. آغاز سال نو در دوره هخامنشی. پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی ایران. بازدید در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۳۸۷.سروش، واسع. گلگشت مردم هرات در سیزده نوروز. بی‌بی‌سی فارسی. بازدید در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.ظهوری، محمدظهیر (در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۰۸). هفت‌میوه و هفت‌سین (فارسی). وب‌گاه خاوران. بازدید در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۸۷.عطار، علی (در تاریخ ۱۳۸۴). نوروز در بین زرتشتیان یزد (فارسی). وب‌گاه noruz.net. بازدید در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.فرهانیه، بهزاد (در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۸۷). نوروز در تاجیکستان (فارسی). مقاله. وب‌گاه آریابوم. بازدید در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۸۷.قاسم، شمسیه (در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۸۵). تاریخ جشن نوروز در صد سال اخیر در تاجیکستان (فارسی). وب‌گاه علمی پژوهشی فرش ایران. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.قاسم‌آوا، مولوده (در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶). جشن نوروز در بین ايرانی‌تباران «زیرآباد» در استان بخارا (فارسی). مقاله. موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.کیهانی‌زاده، نوشیروان. نوروز: پیدایش آن و برخی از رویدادهایی که در طول تاریخ در این روز و یا به این مناسبت روی داده است (فارسی). پایگاه اینترنتی Iranian History on this Day. بازدید در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.گرامی، بهرام. هفته نامهٔ آساره. اسفند ۱۳۸۵. شماره ۶۷، ص ۶۷.گلی، امین (در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۰۸). عید نوروز در آسیای مرکزی (فارسی). مصاحبه. دویچه‌وله. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.مرادف، چاری محمد (در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶). عید نوروز در ترکمنستان (فارسی). موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Nowruz»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷).معین، محمد. جشن نوروز (۱) (۲). مقاله. مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. بازدید در تاریخ ۴ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم. بدین بایستگی روزی (فارسی). پایگاه اینترنتی بلاغ. بازدید در تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم (در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶). نوروز آیینی به قدمت تاریخ سرزمین کهن ایران (فارسی). ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم (در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۳۸۷). نو کردن پیوندهای سه ملت (فارسی). پایگاه خبری جهان‌نیوز. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم (در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶). نوروز یا نوروز بایرام، جشن ملی-اجتماعی ترکمنستان. موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز به نقل از ایرنا. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم. سفره‌های نوروزی. پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی ایران. بازدید در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۷.نوری، آزاده. سیزده‌به‌در خداحافظی با نوروز. بی‌بی‌سی فارسی. بازدید در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.پیوند به بیروندوهفته نامه امرداد / تارنگار خبری زرتشتیان ایرانشباهت نوروز و جشن سال نوي چينيهفت سین ایرانی، تاریخچه و عکسجشن نوروز در افغانستان در CNNنخستین وب سایت بین‌المللی نوروزویژه نامه نوروزنوروز جشن طبیعت نه پادشاهاندرباره چهارشنبه سوری و سیزده به در، مژده اشرفینوروزفیلم به رسمیت شناخته شدن نوروز در پارلمان استان آنتاریو (کانادا) از سایت یوتیوبنوروز در فرهنگ شیعه؛ پژوهشی از رسول جعفریانجشن نوروزمقاله نوروز و نوروزداری در یزد به قلم دکتر جلال گلشن یزدی: بخش ۱-بخش ۲برگرفته از «http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2»رده‌های صفحه: مقاله‌های برگزیده نوروز تعطیلات عمومی ایران جشن‌ها و اعیاد جشن‌های ایرانی جشن‌ها در افغانستان جشن‌ها در تاجیکستاننوروز ما روزی بود کزغم آثاری نباشدنوروز ما روزی بود که مردم جهان خود سخنگو شوند و تفاله های تاریخ نظیر شاه و ملا، نظیر مبارک و بن علی و سید علی، نظیر اوباما و نتانیاهو، نظیر ملک عبدﷲ و سایر ملک ها را بدریای سرخ بریزند. آن روز دیر نیست و مردم جهان با امید زندگی بهتر هر سال سال جدید خود را جشن می گیرند و ما ایرانیها نیز عرصه های نوینی برای نیل به پیروزی خلق کرده و می کنیم. مردم ایران به کوری چشم روحانیت حاکم که از همان آغاز مخالف جشن نوروز بود و می خواست آنرا با اعیاد مذهبی جایگزین کند، این جشن را با شکوه بیشتر برگذار کردند و روحانیت سیاه را وادار کردند به سنتهای ملی ایرانیان اهمیت بنهد. شکست روحانیت در این عرصه امروز برخودشان نیز روشن است. نور بر تاریکی قرون وسطائی و جهالت و بربریت پیروز شد. نوروز پرچم مبارزه مردم ما با روحانیت سیاه و منفور است. ارتجاع حاکم در ایران نیز از این پرچم ملی می هراسد. پس نور بیفشانیم و می در ساغر اندازیم.کمیته حمایت از مبارزه اعتراضی مردم ایران در مونیخ، سال نو را به همه هموطنان عزیز تبریک می گوید و تاریخچه ای از سابقه آن را با استفاده از دانشنامه آزاد منتشر می کند.در دانشنامه آزاد جهان در باره جشن نوروز چنین نوشته شده است:نوروز یکی از کهن‌ترین جشن‌های به جا مانده از دوران باستان است. خاستگاه نوروز در ایران باستان است و هنوز مردم مناطق مختلف فلات ایران نوروز را جشن می‌گیرند. زمان برگزاری نوروز، در آغاز فصل بهار است. نوروز در ایران و افغانستان آغاز سال نو محسوب می‌شود و در برخی دیگر از کشورها تعطیل رسمی است.بنا به پیشنهاد جمهوری آذربایجان [۱]، مجمع عمومی سازمان ملل در نشست ۴ اسفند ۱۳۸۸ (۲۳ فوریه ۲۰۱۰) ۲۱ ماه مارس را به‌عنوان روز جهانی عید نوروز، با ریشهٔ ایرانی به‌رسمیت شناخت و آن را در تقویم خود جای داد. در متن به تصویب رسیده در مجمع عمومی سازمان ملل، نوروز، جشنی با ریشه ایرانی که قدمتی بیش از ۳ هزار سال دارد و امروزه بیش از ۳۰۰ میلیون نفر آن را جشن می‌گیرند توصیف شده‌است.[۲]پیش از آن در تاریخ ۸ مهر ۱۳۸۸ خورشیدی، نوروز توسط سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، به عنوان میراث غیر ملموس جهانی، به ثبت جهانی رسیده‌بود.[۳] در ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دورهٔ جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانهٔ نوروز» شناخته شد.زمان نوروزجشن نوروز از لحظه اعتدال بهاری آغاز می‌شود. در دانش ستاره‌شناسی، اعتدال بهاری یا اعتدال ربیعی در نیم‌کره شمالی زمین به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از صفحه استوای زمین می گذرد و به سوی شمال آسمان می‌رود. این لحظه، لحظه اول برج حمل نامیده می‌شود،[۴] و در تقویم هجری خورشیدی با نخستین روز (هرمز روز یا اورمزد روز) از ماه فروردین برابر است. نوروز در تقویم میلادی با ۲۱ یا ۲۲ مارس مطابقت دارد.[۵]در کشورهایی مانند ایران و افغانستان که تقویم هجری شمسی به کار برده می‌شود، نوروز، روز آغاز سال نو است. اما در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود و روز آغاز سال محسوب نمی‌شود.[۶]واژهٔ نوروزواژه نوروز یک اسم مرکب است که از ترکیب دو واژهٔ فارسی «نو» و «روز» به وجود آمده است. این نام در دو معنی به‌کار می‌رود:[۷]نوروز عام: روز آغاز اعتدال بهاری و آغاز سال نونوروز خاص: روز ششم فروردین با نام «روز خرداد»ایرانیان باستان از نوروز به عنوان ناوا سرِدا یعنی سال نو یاد می‌کردند. مردمان ایرانی آسیای میانه نیز در زمان سغدیان و خوارزمشاهیان، نوروز را نوسارد و نوسارجی به معنای سال نو می‌نامیدند.[۸]واژه نوروز در الفبای لاتیندر متن‌های گوناگون لاتین، بخش نخست واژه نوروز با املای No،Now،Nov و Naw و بخش دوم آن با املای Ruz، Rooz و Rouz نوشته شده است. در برخی از مواقع این دو بخش پشت سر هم و در برخی با فاصله نوشته می‌شوند. اما به باور دکتر احسان یارشاطر بنیان‌گذار دانشنامه ایرانیکا، نگارش این واژه در الفبای لاتین با توجه به قواعد آواشناسی، به شکل Nowruz توصیه می‌شود. این شکل از املای واژه نوروز، هم‌اکنون در نوشته‌های یونسکو و بسیاری از متون سیاسی به کار می‌رود.[۹]پیشینهمنشا و زمان پیدایش نوروز، به درستی معلوم نیست.[۸] در برخی از متن‌های کهن ایران ازجمله شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری، جمشید و در برخی دیگر از متن ها، کیومرث به‌عنوان پایه‌گذار نوروز معرفی شده است.[۱۰] پدید آوری نوروز در شاهنامه، بدین گونه روایت شده است که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان، دستور داد تا در آنجا برای او تختی بگذارند و خودش با تاجی زرین بر روی تخت نشست. با رسیدن نور خورشید به تاج زرین او، جهان نورانی شد و مردم شادمانی کردند و آن روز را روز نو نامیدند.[۸]برخی از روایت‌های تاریخی، آغاز نوروز را به بابلیان نسبت می‌دهد. بر طبق این روایت‌ها، رواج نوروز در ایران به ۵۳۸ سال قبل از میلاد یعنی زمان حمله کورش بزرگ به بابل بازمی‌گردد.[۸] همچنین در برخی از روایت‌ها، از زرتشت به‌عنوان بنیان‌گذار نوروز نام برده شده است.[۸] اما در اوستا (دست کم در گاتها) نامی از نوروز برده نشده است.[۱۱]نوروز در زمان سلسله هخامنشیاننگاره مراسم پیشکش هدایا به پادشاه ایران در تخت جمشید. برخی از پژوهشگران، این مراسم را به نوروز مربوط می‌دانند.کوروش دوم بنیان‌گذار هخامنشیان، نوروز را در سال ۵۳۸ قبل از میلاد، جشن ملی اعلام کرد. وی در این روز برنامه‌هایی برای ترفیع سربازان، پاکسازی مکان‌های همگانی و خانه‌های شخصی و بخشش محکومان اجرا می‌نمود.[۱۰] این آیین‌ها در زمان دیگر پادشاهان هخامنشی نیز برگزار می‌شده است. در زمان داریوش یکم، مراسم نوروز در تخت جمشید برگزار می‌شد. البته در سنگ‌نوشته‌های به‌جا مانده از دوران هخامنشیان، به‌طور مستقیم اشاره‌ای به برگزاری نوروز نشده است.[۸] اما بررسی‌ها بر روی این سنگ‌نوشته‌ها نشان می‌دهد که مردم در دوران هخامنشیان با جشن‌های نوروز آشنا بوده‌اند،[۱۱] و هخامنشیان نوروز را با شکوه و بزرگی جشن می‌گرفته‌اند.[۸][۱۲] شواهد نشان می‌دهد داریوش اول هخامنشی، به مناسبت نوروز در سال ۴۱۶ قبل از میلاد سکه‌ای از جنس طلا ضرب نمود که در یک سوی آن سربازی در حال تیراندازی نشان داده شده است.[۱۰]در دوران هخامنشی، جشن نوروز در بازه‌ای زمانی میان ۲۱ اسفند تا ۱۹ اردیبهشت برگزار می‌شده است.[۱۲]نوروز در زمان اشکانیان و ساسانیاندر زمان اشکانیان و ساسانیان نیز نوروز گرامی داشته می‌شد. در این دوران، جشن‌های متعددی در طول یک سال برگزار می‌شد که مهمترین آنها نوروز و مهرگان بوده است. برگزاری جشن نوروز در دوران ساسانیان چند روز (دست کم شش روز) طول می‌کشید و به دو دوره نوروز کوچک و نوروز بزرگ تقسیم می‌شد. نوروز کوچک یا نوروز عامه پنج روز بود و از یکم تا پنجم فروردین گرامی داشته می‌شد و روز ششم فروردین (خردادروز)، جشن نوروز بزرگ یا نوروز خاصه برپا می‌شد.[۱۱] در هر یک از روزهای نوروز عامه، طبقه‌ای از طبقات مردم (دهقانان، روحانیان، سپاهیان، پیشه‌وران و اشراف) به دیدار شاه می‌آمدند و شاه به سخنان آنها گوش می‌داد و برای حل مشکلات آنها دستور صادر می‌کرد. در روز ششم، شاه حق طبقات گوناگون مردم را ادا کرده بود و در این روز، تنها نزدیکان شاه به حضور وی می‌آمدند.[۱۳]شواهدی وجود دارد که در دوران ساسانی سال‌های کبیسه رعایت نمی‌شده‌است. بنابراین نوروز هر چهار سال، یک روز از موعد اصلی خود (آغاز برج حمل) عقب می‌ماند و درنتیجه زمان نوروز در این دوران همواره ثابت نبوده و در فصل‌های گوناگون سال جاری بوده است.[۱۴]اردشیر بابکان، بنیان گذار سلسله ساسانیان، در سال ۲۳۰ میلادی از دولت روم که از وی شکست خورده بود، خواست که نوروز را در این کشور به رسمیت بشناسند. این درخواست مورد پذیرش سنای روم قرار گرفت و نوروز در قلمرو روم به Lupercal معروف شد.[۱۰]در دوران ساسانیان، ۲۵ روز پیش از آغاز بهار، در دوازده ستون که از خشت خام برپا می‌کردند، انواع حبوبات و غلات (برنج، گندم، جو، نخود، ارزن، و لوبیا) را می‌کاشتند و تا روز شانزدهم فروردین آنها را جمع نمی‌کردند. هر کدام از این گیاهان که بارورتر شود، در آن سال محصول بهتری خواهد داد. در این دوران همچنین متداول بود که در بامداد نوروز، مردم به یکدیگر آب بپاشند.[۱۳] از زمان هرمز اول مرسوم شد که مردم در شب نوروز آتش روشن نمایند.[۱۳] همچنین از زمان هرمز دوم، رسم دادن سکه در نوروز به‌عنوان عیدی متداول شد.[۱۰]نوروز پس از اسلامنقشی از جشن چهارشنبه سوری در عمارت چهل ستوناز برگزاری آیین‌های نوروز در زمان امویان نشانه‌ای در دست نیست و در زمان عباسیان نیز به نظر می‌رسد که خلفا گاهی برای پذیرش هدایای مردمی، از نوروز استقبال می‌کرده‌اند. با روی کار آمدن سلسله‌های سامانیان و آل بویه، جشن نوروز با گستردگی بیشتری برگزار شد.[۱۱]در دوران سلجوقیان، به دستور جلال‌الدین ملک‌شاه سلجوقی تعدادی از ستاره شناسان ایرانی از جمله خیام برای بهترسازی گاهشمار ایرانی گرد هم آمدند. این گروه، نوروز را در یکم بهار قرار دادند و جایگاه آن را ثابت نمودند.[۱۱] بر اساس این گاهشمار که به تقویم جلالی معروف شد، برای ثابت ماندن نوروز در آغاز بهار، مقرر شد که هر چهار سال یک‌بار، تعداد روزهای سال را (به‌جای ۳۶۵ روز)، برابر با ۳۶۶ روز در نظر بگیرند. طبق این قاعده، می‌بایست پس از انجام این کار در ۷ دوره، در دوره هشتم، به جای سال چهارم، بر سال پنجم یک روز بیفزایند. این گاهشمار از سال ۳۹۲ هجری آغاز شد.[۱۴]نوروز در دوران صفویان نیز برگزار می‌شد. در سال ۱۵۹۷ میلادی، شاه عباس صفوی مراسم نوروز را در عمارت نقش جهان اصفهان برگزار نمود و این شهر را پایتخت همیشگی ایران اعلام نمود.[۱۰]نوروز از دیدگاه اسلام و تشیعنوشتار اصلی: نوروز در تشیعدر اسلام و به ویژهٔ آیین تشیع به نوروز به عنوان روزی خجسته نگاه شده است و بر گرامی داشتن آن تأکید شده است. از دیدگاه شیعه، نوروز روز ظهور امام زمان است. در حدیثی از امام صادق آمده است:«روز نوروز همان روزی است که خداوند در آن از بندگانش پیمان گرفت که او را پرستش کنند و هیچ چیزى را شریک او ندانند و این که به پیامبران و اولیایش ایمان بیاورند و آن نخستین روزی است که خورشید در آن طلوع کرده، و بادهاى باردار کننده در آن وزیده است و گلها و شکوفه‌هاى زمین آفریده شده است. و آن روزیست که کشتى نوح(ع) به کوه جودى قرار گرفت. و آن روزى است که در آن قومى که از ترس مرگ از خانه‌هاى خود بیرون آمدند و آنها هزارها نفر بودند پس خداوند آنها را بمیراند و سپس آنها را در این روز زنده کرد. و آن روزیست که جبرئیل بر پیامبر (ص) فرود آمد. و آن همان روزیست که ابراهیم(ع) بتهاى قوم خود را شکست. و آن همان روزیست که پیغمبر خدا، امیرالمومنین على(ع) را بر دوش خود سوار کرد تا بتهاى قریش را از بالاى خانه خدا به پائین انداخت و آنها را خرد کرد...»[۱۵][۱۶][۱۷][۱۸]نوروز در دوران معاصرهمچنین ببینید: جشن جهانی نوروزنوروز به عنوان یک میراث فرهنگی در دوران معاصر همواره مورد توجه مردم قرار داشته و هر ساله برگزار می‌شود. البته برگزاری جشن نوروز به صورت آشکار در برخی از کشورها توسط برخی حکومت‌ها برای مدت زمانی ممنوع بوده است. حکومت شوروی برگزاری جشن نوروز را در برخی از کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان، قرقیزستان و تاجیکستان ممنوع کرده بود و این ممنوعیت تا زمان میخائیل گورباچف ادامه داشت. با این وجود، مردم این مناطق نوروز را به‌گونهٔ پنهانی و یا در روستاها جشن می‌گرفته‌اند.[۱۹][۲۰] همچنین برخی از مردم این مناطق برای جلب موافقت مقامات محلی نام دیگری بر روی نوروز می‌گذاشتند؛ به‌طور مثال در تاجیکستان، مردم با اتلاق جشن لاله یا جشن ۸ مارس سعی می‌کردند که آیین‌های نوروز را بی مخالفت مقامات دولتی به جای آورند.[۸] همچنین در افغانستان، در دوران حکومت طالبان، برگزاری جشن نوروز ممنوع بود و این حکومت تنها تقویم هجری قمری را به رسمیت می‌شناخت.[۴]نوروز در اشعار فارسینوشتار اصلی: بهاریهگویندگان ایرانی از دیرباز تاکنون در وصف نوروز و جشن فروردین که همراه مواهب گرانبهای طبیعت و هنگام تجدید عهد نشاط و شادمانی است، داد سخن داده‌اند و ما در ذیل به برخی از لطایف اشعار پارسی در این موضوع اشارت می‌کنیم:نوروز فراز آمد و عیدش به اثر برنزد یکدگر و هر دو زده یک بدگر برنوروز جهان پرور مانده ز دهاقیندهقان جهان دیده‌اش پرورده ببر برآن زیور شاهانه که خورشید برو بستآورد همی خواهد بستن به شجر برو هم او در قصیده دیگر چنین گوید:نوروز بزرگ آمد آرایش علممیراث به نزدیک ملوک عجم از جم...فرخی ترجیع‌بند مشهوری در وصف نوروز دارد که بند اول آن چنین است:ز باغ ای باغبان ما را همی بوی بهار آیدکلید باغ ما را ده که فردامان به کار آیدکلید باغ را فردا هزاران خواستار آیدتو لختی صبر کن چندان که قمری بر چنار آیدچو اندر باغ تو بلبل به دیدار بهار آیدترا مهمان ناخوانده به روزی صد هزار آیدکنون گر گلبنی را پنج شش گل در شمار آیدچنان‌دانی که هرکس را همی زو بوی یار آیدبهار امسال پندار همی خوشتر ز پار آیدوزین خوشتر شود فردا که خسرو از شکار ایدبدین شایستگی جشنی بدین بایستگی روزیملک را در جهان هر روز جشنی داد و نوروزیمنوچهری مسمطی در نوروز ساخته که بند اول آن این است:آمد نوروز هم از بامدادآمدنش فرخ و فرخنده بادباز جهان خرم و خوب ایستادمرز زمستان و بهاران بزادز ابر سیه روی سمن بوی دادگیتی گردید چو دارالقرارهم او در مسمط دیگر گفته:نوروز بزرگم بزن ای مطرب نوروززیرا که بود نوبت نوروز به نوروزبرزن غزلی نغز و دل‌انگیز و دلفروزور نیست ترا بشنو از مرغ نوآموزکاین فاخته زان کوز و دگر فاخته زانکوزبر قافیه خوب همی خواند اشعاربوالفرج رونی گوید:جشن فرخنده فروردین استروز بازار گل و نسرین استآب چون آتش عود افروزستباد چون خاک عبیر آگین استباغ پیراسته گلزار بهشتگلبن آراسته حورالعین استمسعود سعد سلمان از عید مزبور چنین یاد کند:رسید عید و من از روی حور دلبر دورچگونه باشم بی روی آن بهشتی حوررسید عید همایون شها به خدمت تونهاده پیش تو هدیه نشاط لهو و سروربرسم عید شها باده مروق نوشبه لحن بربط و چنگ و چغانه و طنبورجمال‌الدین عبدالرزاق گفته:اینک اینک نوبهار آورد بیرون لشکریهریکی چون نوعروسی در دگرگون زیوریگر تماشا می‌کنی برخیز کاندر باغ هستبا چون مشاطه‌ای و باغ چون لعبت گریعرض لشکر می‌دهد نوروز و ابرش عارض استوز گل و نرگس مراد را چون ستاره لشکریحافظ در غزلی گفته:ز کوی یار می‌آید نسیم باد نوروزیاز این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزیچو گل گر خرده‌ای داری خدا را صرف عشرت کنکه قارون را غلطها داد سودای زراندوزیز جام گل دگر بلبل چنان مست می لعلستکه زد بر چرخ فیروزه صفیر تخت فیروزیبه صحرا رو که از دامن غبار غم بیفشانیبه گلزار آی کز بلبل غزل گفتن بیاموزیهاتف در قصیده‌ای گوید:نسیم صبح عنبر بیز شد بر توده غبرازمین سبز نسرین خیز شد چون گنبد خضراز فیض ابر آزادی زمین مرده شده زندهز لطف باد نوروزی جهان پیر شد برنابگرد سرو گرم پرفشانی قمری نالانبه پای گل به کار جان سپاری بلبل شیدا...همایون روز نوروز است امروز و بیفروزیبر اورنگ خلافت کرده شاه لافتی ماویقاآنی در قصیده‌ای به وصف نخستین روز بهار گوید:رساند باد صبا مژده بهار امروزز توبه توبه نمودم هزار بار امروزهوا بساط زمرد فکند در صحرابیا که وقت نشاطست و روز کار امروزسحاب بر سر اطفال بوستان باردبه جای قطره همی در شاهوار امروزرسد به گوش دل این مژده‌ام ز هاتف غیبکه گشت شیر خداوند شهریار امروز[۲۱]جغرافیای نوروزنوشتار اصلی: جغرافیای جشن نوروزمنطقه‌ای که در آن جشن نوروز برگزار می‌شد، امروزه شامل چند کشور می‌شود و همچنان در این کشورها جشن گرفته می‌شود. برخی آیین‌های نوروز در این کشورها با هم متفاوت‌اند. مثلاً در افغانستان سفره هفت‌میوه می‌چینند؛ اما در ایران سفره هفت سین می‌اندازند.جغرافیای نوروز با نام نوروز یا مشابه آن، سراسر خاورمیانه، بالکان، قزاقستان، تاتارستان، در آسیای میانه چین شرقی (ترکستان چین)، سودان، زنگبار، در آسیای کوچک سراسر قفقاز تا آستراخان و نیز آمریکای شمالی، هندوستان، پاکستان، بنگلادش، بوتان، نپال و تبت را شامل می‌شود.[۲۲]همچنین کشورهایی مانند مصر و چین جزو سرزمین‌هایی نیستند که در آنها نوروز جشن گرفته می‌شد، اما امروزه جشن‌هایی مشابه جشن نوروز در این کشورها برگزار می‌شود.در تاریخ ۳۰ مارس ۲۰۰۹[۲۳] (۱۰ فروردین ۱۳۸۸)، پارلمان فدرال کانادا، اولین روز بهار هر سال را به عنوان نوروز (Nowruz Day)، عید ملی ایرانیان و بسیاری اقوام دیگر نامگذاری کرد.[۲۴][۲۳]در تاریخ ۲۴ فوریه ۲۰۱۰ سازمان ملل متحد با تصویب یک قطعنامه در مقر سازمان در نیویورک، عید نوروز را به عنوان روز بین‌المللی نوروز و فرهنگ صلح در جهان به رسمیت شناخت.[۲۵][نمایش]ن • ب • وجغرافیای جشن نوروزکشورهایی که نوروزرا جشن می‌گیرندایران • افغانستان • تاجیکستان • ترکمنستان • عراق • ترکیه • سوریه • لبنان • جمهوری آذربایجان • ازبکستان • قرقیزستان • قزاقستان • پاکستانکشورهایی که جشنیمشابه نوروز دارندارمنستان • مصر • چین • زنگبارمرتبطجشن جهانی نوروزآیین‌هاخانه‌تکانینوشتار اصلی: خانه‌تکانیخانه‌تکانی یکی از آیین‌های نوروزی است که مردم بیشتر مناطقی که نوروز را جشن می‌گیرند به آن پایبندند. در این آیین، تمام خانه و وسایل آن در آستانه نوروز گردگیری، شستشو و تمیز می‌شوند.[۲۶] این آیین در کشورهای مختلف از جمله ایران، تاجیکستان و افغانستان برگزار می‌شود.[۲۷]آتش‌افروزیبرگزاری مراسم آتش‌افروزی در میان کردها در شهر استانبول، ترکیهرسم افروختن آتش، از زمان‌های کهن در مناطق نوروز متداول شده است. در ایران، جمهوری آذربایجان و بخش‌هایی از افغانستان، این رسم به‌صورت روشن کردن آتش در شب آخرین چهارشنبه سال متداول است. این مراسم چهارشنبه‌سوری نام دارد.[۲۷] پریدن از روی آتش در ایام نوروز در ترکمنستان نیز رایج است.[۲۸]همچنین رسم افروختن آتش در بامداد نوروز بر پشت بام‌ها در میان برخی از زرتشتیان (از جمله در برخی از روستاهای یزد در ایران) مرسوم است.[۲۹]سفره‌های نوروزیسفره هفت سین از سفره‌های نوروزی است که در ایران، جمهوری آذربایجان و برخی از نقاط افغانستان رایج است.سفره‌های نوروزی یکی از آیین‌های مشترک در مراسم نوروز در بین مردمی است که نوروز را جشن می‌گیرند. در بسیاری از نقاط ایران، جمهوری آذربایجان[۳۰] و برخی از نقاط افغانستان، سفره هفت سین پهن می‌شود. در این سفره هفت چیز قرار می‌گیرد که با حرف سین آغاز شده باشد؛ مثل سرکه، سنجد، سمنو، سیب و...[۳۱][۳۲] پهن کردسفره هفت سین در ایران آداب و رسوم خاصی دارد. روی سفره آینه می گذارن که نشانه روشنایی، شمع که نشانه نورو درخشش، یک کاسه آب که نشانه پاکی می‌باشد.برای زیبایی سفره از سنبل استفاده می‌کنندو این جزء سین‌های هفت سین به حساب نمی‌آید. برای تزئین سفره از تخم مرغ رنگ شده استفاده می‌شود. بعد از ورودماهی قرمز از چین به ایران از این ماهی‌های کوچک جهت زیبایی سفره هفت سین استفاده می‌شود همچنین بعد از ورود اسلام به ایران کتاب قرآن نیز بر روی سفره قرارداده می‌شود. تمامی هفت سینی که چیده می‌شود یک معنی خاص را نیز به همراه دارند. مثلا سیب نماد زیبایی وتن درستی است؛ سنجد به روایتی نماد عشق و محبت است؛ سبزه سرسبزی زندگی؛ سمنو برکت؛ سکه رزق و روزی؛ و سیر سمبل شفاو سلامتی است. در کابل و شهرهای شمالی افغانستان، سفره هفت میوه متداول است. در این سفره، هفت میوه قرار می‌گیرد، از جمله؛ کشمش سبز و سرخ، چارمغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد.[۳۱] چیدن سفره‌ای مشابه با استفاده از میوه خشک شده، در بین شیعیان پاکستان هم مرسوم است.[۳۳]علاوه بر این، سفره هفت شین در میان زرتشتیان، و سفره هفت میم در برخی نقاط واقع در استان فارس در ایران متداول است.[۳۲] در جمهوری آذربایجان نیز بدون توجه به عدد هفت، بر روی سفره‌های نوروزی خود، آجیل قرار می‌دهند.[۳۳]غذاهای نوروزییکی از متداول‌ترین غذاهایی که به مناسبت نوروز پخته می‌شود، سمنو (سمنک، سومنک، سوملک، سمنی، سمنه) است. این غذا با استفاده از جوانه گندم تهیه می‌شود. در بیشتر کشورهایی که نوروز را جشن می‌گیرند، این غذا طبخ می‌شود. در برخی از کشورها، پختن این غذا با آیین‌های خاصی همراه است. زنان و دختران در مناطق مختلف ایران، افغانستان، تاجیکستان[۵]، ترکمنستان[۳۴] و ازبکستان[۳۵] سمنو را به‌صورت دسته‌جمعی و گاه در طول شب می‌پزند و درهنگام پختن آن سرودهای مخصوصی می‌خوانند. به‌طور مثال در افغانستان در یکی از مشهورترین ترانه‌ها، این بیت مکررا خوانده می‌شود http://www.youtube.com/watch?v=vU9dlbCEtX4پختن غذاهای دیگر نیز در نوروز مرسوم است. به‌طور مثال در بخش‌هایی از ایران؛ سبزی پلو با ماهی در شب عید[۳۶]، در افغانستان سبزی چلو با ماهی, در ترکمنستان؛ نوروزبامه[۳۷]، در قزاقستان؛ اویقی آشار[۳۸]، در بخارا؛ انواع سمبوسه[۳۹] پخته می‌شود. به‌طور کلی پختن غذاهای نوروزی در هر منطقه‌ای که نوروز جشن گرفته می‌شود مرسوم است و هر منطقه‌ای غذاها و شیرینی‌های مخصوص به خود را دارد.دید و بازدیددید و بازدید عید یا عید دیدنی یکی از سنت‌های نوروزی است که در بیشتر کشورهایی که آن را جشن می‌گیرند، متداول است. در برخی از مناطق، یاد کردن از گذشتگان و حاضر شدن بر مزار آنان در نوروز نیز رایج است.مسابقات ورزشیبرگزاری مسابقات ورزشی عمومی در معابر شهری و روستایی، یکی دیگر از آیین‌هایی است که در برخی از کشورها به مناسبت نوروز برگزار می‌شود. در ترکمنستان، مردان و زنان ترکمن، بازی‌ها و سرگرمی‌های ویژه‌ای از جمله سوارکاری، کشتی، پرش برای گرفتن دستمال از بلندی و شطرنج برگزار می‌کنند. برپایی جنگ خروس و شاخ‌زنی قوچ‌ها از دیگر مراسمی است که در ترکمنستان برگزار می‌شود.[۲۸]در استان‌های شمالی افغانستان نیز مسابقات بزکشی به مناسبت‌های مختلف از جمله نوروز برگزار می‌شود.[۴۰]طبیعت‌گردیمردم ایران روز سیزدهم فروردین، به مکان‌های طبیعی مانند پارک‌ها، باغ‌ها، جنگل‌ها و ماطق خارج از شهر می‌روند. این مراسم سیزده‌به‌در نام دارد. از کارهای رایج در این جشن، گره زدن سبزه و گفتن دروغ سیزده است.[۴۱] مراسم سیزده‌به‌در در مناطق غربی افغانستان ازجمله شهر هرات نیز برگزار می‌شود. با وجودی که روز سیزدهم فروردین در کشور افغانستان جزو تعطیلات رسمی نیست، اما مردم این مناطق برای گردش در طبیعت، عملاً کسب و کار خود را تعطیل می‌کنند. مردم این منطقه همچنین اولین چهارشنبه سال را نیز با گردش در طبیعت سپری می‌کنند.[۴۲]علاوه بر این، ساکنان کابل در افغانستان، در طول دو هفته اول سال برای گردش به همراه خانواده به مناطقی که در آنها گل ارغوان می‌روید، می‌روند.[۴۰]یکی دیگر از آیین‌های نوروز که در آسیای میانه و کشور تاجیکستان مرسوم است، مراسم گل‌گردانی و بلبل‌خوانی است. گل گردان‌ها از دره و تپه و دامنهٔ کوه‌ها، گل چیده و اهل دهستان خود را از پایان یافتن زمستان و فرا رسیدن عروس سال و آغاز کشت و کار بهاری و آمدن نوروز مژده می‌دهند.نوروزخوانینوشتار اصلی: نوروز خوانینوروز خوانی یا بهار خوانی یا نوروزی، گونه‌ای از آواز خوانی است که در گذشته در ایران رواج داشته‌است. در حال حاضر خاستگاه این گونه آواز خوانی بیشتر در استان‌های مازندران و گیلان است.[۴۳] در نوروز خوانی افرادی که به آن‌ها نوروز خوان گفته می‌شود پیش از آغاز فصل بهار به صورت دوره‌گردی به شهرها و روستاهای مختلف می‌روند و اشعاری در مدح بهار یا با ذکر مفاهیم مذهبی به صورت بداهه یا از روی حافظه می‌خوانند. این اشعار اکثرأ به زبان‌های طبری و گیلکی می‌باشد. این اشعار بیشتر بصورت ترجیع بند بوده و توسط یک یا چند شخص همزمان خوانده می‌شود.[۴۴][۴۵]منتقدان نوروزنویسندگان و نظریه پردازانی نیز بوده‌اند که نوروز را آیینی ناپسند و مذموم می‌دانستند. برخی روحانیون پس از انقلاب سال ۵۷ سعی در زدودن نوروز از تقویم ایران کردند.[۴۶] مرتضی مطهری بزرگداشت چهارشنبه سوری را از آن «احمق‌ها» می‌دانست، و آیین نوروز را «ضد اسلام».[۴۷] آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی نیز گفت: «امیدوارم عیدغدیر جای نوروز را بگیرد».[۴۸][۴۹][۵۰][پیوند مرده][۵۱] پیشتر از این نیز امام محمد غزالی در کیمیای سعادت نوشته بود: «... اظهار شعار گبران حرام است بلکه نوروز و سده باید مندرس شود و کسی نام آن نبرد...».[۵۲]در دوران معاصر نیز برخی مسئولین جمهوری اسلامی ایران را متهم به تلاش در مذهبی کردن نوروز کرده‌اند. آنها بطور نمونه به چنین گفتارهایی که سعی در تزویج مهدویت با نوروز را دارد اشاره دارند:«نوروز روز آماده شدن برای تحقق حاکمیت الهی بر جهان است. همه ما باید نوروز را با همه خوبی‌هایش و پیام‌هایش که خلاصه در یک پیام است و آن پیام انتظار و استقبال از بهار بشریت و خرمی دوران یعنی حاکمیت آخرین ولی خدا، منجی موعود است را گرامی بداریم.[۵۳]»جشن جهانی نوروزدر ۷ فروردین ۱۳۸۹ نخستین دورهٔ جشن جهانی نوروز در تهران برگزار شد و این شهر به عنوان «دبیرخانهٔ نوروز» شناخته شد. در این جشن، سران کشورهایی که نوروز را جشن می‌گیرند گردهم می‌آیند و این آیین باستانی را گرامی می‌دارند. هر ساله یکی از این کشورها، میزبان جشن جهانی نوروز است.[۵۴]پانویس↑ متن انگلیسی گزارش مطبوعاتی مجمع عمومی سازمان ملل.↑ رادیو فردا، بازدید: فوریه ۲۰۱۰.↑ نوروز ایرانی، جهانی شد، بی‌بی‌سی فارسی↑ ۴٫۰ ۴٫۱ بشیر، ۱۳۸۷↑ ۵٫۰ ۵٫۱ فرهانیه، ۱۳۸۷↑ گلی، ۲۰۰۸↑ دهخدا، لغتنامه↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ ۸٫۳ ۸٫۴ ۸٫۵ ۸٫۶ ۸٫۷ آدینه، ۱۳۸۷↑ گرامی، هفته نامهٔ آساره↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ ۱۰٫۲ ۱۰٫۳ ۱۰٫۴ ۱۰٫۵ کیهانی‌زاده، نوروز پیدایش آن و...↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ ۱۱٫۲ ۱۱٫۳ ۱۱٫۴ نامعلوم، پایگاه اینترنتی بلاغ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ رزمجو↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ ۱۳٫۲ معین، جشن نوروز (۲)↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ معین، جشن نوروز (۱)↑ ۲↑ ۱↑ ۳↑ ۴↑ قاسم، ۱۳۸۵↑ مرادف، ۱۳۸۶↑ تدبیر. ویژه نامه نوروز↑ کتاب نوروز در ژرفای تاریخ↑ ۲۳٫۰ ۲۳٫۱ Canada parliament recognizes 'Nowruz Day' (انگلیسی). PRESSTV (در تاریخ ۳ آوریل ۲۰۰۹). بازدید در تاریخ فروردین ۱۳۸۸.↑ اولین روز بهار در کانادا رسماً «نوروز» Nowruz Day نامگذاری شد (فارسی). وب‌گاه خبری تحلیلی تابناک (در تاریخ ۱۴ فروردین ۱۳۸۸). بازدید در تاریخ فروردین ۱۳۸۸.↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی :: "عید نوروز" بین‌المللی شد↑ ایرنا، ۲۶ اسفند ۱۳۸۶↑ ۲۷٫۰ ۲۷٫۱ جهان‌نیوز، ۱۰ فروردین ۱۳۸۷↑ ۲۸٫۰ ۲۸٫۱ نامعلوم، مرکز مطالعات روسیه آسیای مرکزی و قفقاز، «نوروز یا نوروز بایرام، جشن ملی-اجتماعی ترکمنستان»↑ عطار، ۱۳۸۴↑ Trend News: Azerbaijan Marks Novruz Bayram↑ ۳۱٫۰ ۳۱٫۱ ظهوری، ۲۰۰۸↑ ۳۲٫۰ ۳۲٫۱ نامعلوم، «سفره‌های نوروزی»↑ ۳۳٫۰ ۳۳٫۱ عطار، نگرشی به سنن نوروزی در چهار گوشه جهان↑ چاری محمد مرادف ۱۳۸۶↑ اکرم‌اف، ۱۳۸۶↑ http://www.hamshahri.org/news-102159.aspx↑ چاری محمد مرادف↑ پودفروش، ۱۳۸۷↑ قاسم‌آوا، ۱۳۸۶↑ ۴۰٫۰ ۴۰٫۱ مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیای انگلیسی، مدخل Nowruz↑ نوری، ۱۳۸۶↑ سروش، ۱۳۸۷↑ نوروز و خنیاگران فراموش شده (فارسی).↑ چند نوشتار درباره موسیقی و نوروز (فارسی).↑ نوروز و سنت‌های تاریخی آن در آثار معتبر (فارسی).↑ نیویورک تایمز: Ayatollahs Aside, Iranians Jump for Joy at Spring منتشره ۲۰ مارس ۲۰۰۶↑ Tehran blues: how Iranian youth rebelled against Iran's founding fathers. Kaveh Basmenji. 2005. ISBN 0-86356-582-4 pp.73↑ رادیو زمانه خبر اول ایران آیت‌الله خزعلی: عید غدیر باید جایگزین نوروز شود↑ خزعلی: نوروز عید درختان است↑ [۱]↑ Rooz Online↑ کیمیای سعادت، ص۴۰۷↑ نوروز، احمدی‌نژاد و مارلون براندو↑ ایرنامنابعصفورا الیاسی (در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۷). ویژه نامه نوروز. شرکت پردازش موازی سامان. بازدید در تاریخ 1 اردیبهشت ۱۳۸۸.آدینه، اسفندیار (در تاریخ ۳ فروردین ۱۳۸۷). نوروز در نشیب و فراز تاریخ. مقاله. بی‌بی‌سی فارسی. بازدید در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.اکرم‌اف، الهام (در تاریخ ۲۸ اسفند ۱۳۸۶). نوروز در ازبکستان (فارسی). مصاحبه. موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز. بازدید در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۸۷.بشیر، مهدی (در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۸۷). نوروز باستانی در کشور عزیز ما افغانستان (فارسی). وب‌گاه ۲۴ ساعت. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.پودفروش، هستی (در تاریخ ۲ فروردین ۱۳۸۷). نوروز، کهن‌ترین میراث معنوی بشر (فارسی). مقاله. وبگاه نصور به نقل از «نشریه‌نامه». بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.دهخدا، علی‌اکبر. نوروز (فارسی). مدخل. لغتنامه دهخدا. بازدید در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۸۷.رزمجو، شاهرخ. آغاز سال نو در دوره هخامنشی. پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی ایران. بازدید در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۳۸۷.سروش، واسع. گلگشت مردم هرات در سیزده نوروز. بی‌بی‌سی فارسی. بازدید در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.ظهوری، محمدظهیر (در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۰۸). هفت‌میوه و هفت‌سین (فارسی). وب‌گاه خاوران. بازدید در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۸۷.عطار، علی (در تاریخ ۱۳۸۴). نوروز در بین زرتشتیان یزد (فارسی). وب‌گاه noruz.net. بازدید در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.فرهانیه، بهزاد (در تاریخ ۴ فروردین ۱۳۸۷). نوروز در تاجیکستان (فارسی). مقاله. وب‌گاه آریابوم. بازدید در تاریخ ۷ اردیبهشت ۱۳۸۷.قاسم، شمسیه (در تاریخ ۱ فروردین ۱۳۸۵). تاریخ جشن نوروز در صد سال اخیر در تاجیکستان (فارسی). وب‌گاه علمی پژوهشی فرش ایران. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.قاسم‌آوا، مولوده (در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶). جشن نوروز در بین ايرانی‌تباران «زیرآباد» در استان بخارا (فارسی). مقاله. موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.کیهانی‌زاده، نوشیروان. نوروز: پیدایش آن و برخی از رویدادهایی که در طول تاریخ در این روز و یا به این مناسبت روی داده است (فارسی). پایگاه اینترنتی Iranian History on this Day. بازدید در تاریخ ۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.گرامی، بهرام. هفته نامهٔ آساره. اسفند ۱۳۸۵. شماره ۶۷، ص ۶۷.گلی، امین (در تاریخ ۱۶ مارس ۲۰۰۸). عید نوروز در آسیای مرکزی (فارسی). مصاحبه. دویچه‌وله. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.مرادف، چاری محمد (در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۸۶). عید نوروز در ترکمنستان (فارسی). موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز. بازدید در تاریخ ۵ اردیبهشت ۱۳۸۷.مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا، «Nowruz»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد. (بازیابی در ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷).معین، محمد. جشن نوروز (۱) (۲). مقاله. مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. بازدید در تاریخ ۴ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم. بدین بایستگی روزی (فارسی). پایگاه اینترنتی بلاغ. بازدید در تاریخ ۳ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم (در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶). نوروز آیینی به قدمت تاریخ سرزمین کهن ایران (فارسی). ایرنا، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم (در تاریخ ۱۰ فروردین ۱۳۸۷). نو کردن پیوندهای سه ملت (فارسی). پایگاه خبری جهان‌نیوز. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم (در تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۶). نوروز یا نوروز بایرام، جشن ملی-اجتماعی ترکمنستان. موسسه مطالعات روسیه، آسیای مرکزی و قفقاز به نقل از ایرنا. بازدید در تاریخ ۸ اردیبهشت ۱۳۸۷.نامعلوم. سفره‌های نوروزی. پژوهشکده مردم‌شناسی سازمان میراث فرهنگی ایران. بازدید در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۸۷.نوری، آزاده. سیزده‌به‌در خداحافظی با نوروز. بی‌بی‌سی فارسی. بازدید در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۷.پیوند به بیروندوهفته نامه امرداد / تارنگار خبری زرتشتیان ایرانشباهت نوروز و جشن سال نوي چينيهفت سین ایرانی، تاریخچه و عکسجشن نوروز در افغانستان در CNNنخستین وب سایت بین‌المللی نوروزویژه نامه نوروزنوروز جشن طبیعت نه پادشاهاندرباره چهارشنبه سوری و سیزده به در، مژده اشرفینوروزفیلم به رسمیت شناخته شدن نوروز در پارلمان استان آنتاریو (کانادا) از سایت یوتیوبنوروز در فرهنگ شیعه؛ پژوهشی از رسول جعفریانجشن نوروزمقاله نوروز و نوروزداری در یزد به قلم دکتر جلال گلشن یزدی: بخش ۱-بخش ۲برگرفته از «http://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%B2»رده‌های صفحه: مقاله‌های برگزیده نوروز تعطیلات عمومی ایران جشن‌ها و اعیاد جشن‌های ایرانی جشن‌ها در افغانستان جشن‌ها در تاجیکستان